Herkes Safahat‘ı Anlayabilecek

Mehmet Akif Ersoy'un 1911-1933 yılları arasında yazdığı şiirlerinin toplandığı Safahat eseri, 2011'in Mehmet Akif Ersoy Yılı olarak kabul edilmesi vesilesiyle 'tıpkı basım' olarak tekrar basıldı.

Yağmur Yayınları tarafından Osmanlıca yayımlanan eser için bir de lügat hazırlandı. Safahat Lügatı'nı hazırlayan Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Görevlisi Talip Mert, "Sadeleştirilmiş hali nedeniyle Safahat'ın anlamındaki derinlik anlaşılmıyordu. Lügatı hazırlamamızın en büyük sebebi de bu," diyor. "Derslerimi Osmanlı Türkçesi ile veriyorum. Ben bu derslerde metin olarak iki senedir Safahat okutuyorum. Fakülte dışındaki bazı kurslarda ise dört senedir Safahat okutuyorum. Dört senede ortalama olarak 300 kişiye Safahat'ın Osmanlıca metnini okuttum. Derslerde Safahat'ı hakkıyla anlatabilmek için topladığım notlar birikti ve bu lügat oluştu. Bu lügatı geliştirerek kitaba dönüştürdüm," diyerek lügatın ortaya çıkışını anlatan Mert, bu çalışmanın bir senesini aldığını söylüyor. Fakat Mert, "Eskiden gelen birikimlerim olmasaydı hazırlık süreci daha uzun sürecekti," diyerek Safahat Lügatı'nı hazırlamanın birikiminin ürünü olduğunu vurguluyor. Türkiye'de Safahat'ı tıpkı basımından okuyacak bir okur kitlesinin de bulunduğunu vurgulayan Mert'e göre bu okur kitlesi gittikçe kalabalıklaşmakta.

Safahat Lügat'ı sayesinde Mehmet Akif Ersoy'un bu büyük eserinin daha büyük bir okur kitlesine ulaşacağını söyleyen Talip Mert, Mehmet Akif Ersoy'un sadece İstiklal Marşı şairi olarak anılmasından da rahatsız. Bunun büyük haksızlık olduğunu söyleyen Mert, "Şahsen, Akif'in kıymetinin bilindiği kanaatinde değilim. Ama görünen şu ki Akif yarınların düşünürüdür. Bu ise Safahat'ın çok okunması ile mümkün olacak. Akif kadir kıymet bilir kişi ve kurum tarafından gündemde tutulmaya çalışılıyorsa da bu kâfi gelmiyor. İnsanlar sadece duydukları ile kalıyorlar. Ama Safahat'ı insan hayatına sokacak çalışmalar arttıkça Akif'in gerçek değeri ortaya çıkacaktır." diyor. Talip Mert'in hazırladığı Safahat Lügatı'nın bir özelliği daha var: Kelimelerin Osmanlıca yazılışlarına yer vermesi.

Mert, Safahat'ı bu şekilde okuyanların daha önceden okuyamadığı, anlamını bilmediği kelimeleri daha kolay ve hatasız okuyacaklarını iddia ediyor. Mert'e göre lügatın bir diğer özel durumu da Osmanlıca kelimelerin elde yazılması. Mert, "Bu işi Hattat Ümmühan Güner, nefis kalemiyle satırlara döktü. Dizgi harfler ise hiç kullanılmadı," diyor.

Lügatı hazırlamak kolay ama...
Safahat Lügatı'nı hazırlayan Talip Mert'e göre "Safahat için bir sözlük yazmak çok zor bir şey değil." Mert, Safahat'ta geçen 276 kişi, kurum ve yerleri tanıtan bir çalışma yapmanın daha zor olduğunu söylüyor, "Bendeniz onu yaptım," diyor. Mert, Safahat'te geçen kişi ve kurumları tanıtan araştırmalar yapmış. Bilinenlerin tekrarı olmasın diye de araştırmasında çok sayıda Osmanlı Arşivi'nden belge de kullanmış. "Birçok bilgi ilk defa bu lügatla ortaya çıkmış oldu. Dolayısıyla da bu çalışma küçük çaplı orijinal bir 'Safahat Ansiklopedisi'ne dönüştü," diyor.

Mert, Safahat'ta geçen 'Said Paşa İmamı' hakkındaki tek ilmî çalışma bu kitapta kısaltılmış olarak yer aldığını söyleyerek çalışmasını örneklendiriyor ve ekliyor: "Safahat okumayıp da sadece bu kısmı okuyanların bile dolaylı yoldan Safahat'ı anlayacağını ümit ediyorum."